سیلیکون (Silicone) که پلیسیلوکسان نیز نامیده میشود، پلیمرهایی هستند که شامل هر ترکیب مصنوعی ساخته شده از واحدهای تکرار شونده سیلوکسان باشد، که زنجیره ای متناوب از اتمهای سیلیکون و اتمهای اکسیژن است که با کربن، هیدروژن و گاهی برخی عناصر دیگر ترکیب شدهاست.
سیلیکون، هشتمین عنصر فراوان در زمین به لحاظ جرمی محسوب میشود که به ندرت به شکل عنصری آن در پوسته زمین قابل مشاهده است. بیشتر سیلیکونی که به صورت تجاری به مصرف میرسد، به میزان بسیار کمی تحت فرآوری قرار میگیرد. اواخر قرن بیستم و اویل قرن ۲۱ را به نام عصر سیلیکون (عصر دیجیتال) میشناسند. چراکه این عنصر، تاثیر زیادی بر اقتصاد مدرن داشته است.
این پلیمرها معمولاً مقاوم به گرما بوده و به صورت مایع یا لاستیکی مانند موجود میباشند که برای کاربردهایی از قبیل: درزگیر و آببند، چسب، روانکار، لوازم پختوپز و همچنین عایق حرارتی و الکتریکی استفاده میشوند. انواع پرکاربرد آن شامل: روغن سیلیکون، گریس سیلیکون، لاستیک سیلیکون، رزین سیلیکون و درزبند سیلیکون میباشد.
خواص سیلیکون
سیلیکونها چسبندگی خوبی دارند و برخی بطور طبیعی ، چسب میباشند. سیلیکونها بهترین رهاساز قالبی هستند. روغن سیلیکون بهعنوان رهاساز قالب بکار میرود، اما ممکن است روی جسم قالبگیری شده منتقل شود و رنگ آمیزی را دشوار کند. مقاومت سیلیکونها در برابر شرایط جوی بسیار خوب است. نور فرابنفش ، ازن ، آب و … حتی برای مدت ده سال هم بر روی آنها بیاثرند. قارچ ها می توانند روی لاستیک های رشد کنند. اما با شوینده های قوی از بین میروند. در فرمول بندی های جدید ، مقاوم در برابر قارچ هم تولید می شوند.
کاربردهای سیلیکون
صنایع آرایشی و بهداشتی
از این ماده در ضد تعریقها به منظور کاهش سفیدک لباسها بهره میگیرند. همچنین، از آنجایی که این ماده، دوام بالایی دارد، بمنظور حفظ رنگ و درخشش لوازم آرایشی، شامپوها و نرمکنندهها بکار گرفته میشود. همچنین، به کمک این ماده میتوان محصولات مراقبت از پوست، همچون کرمهای ضدآفتاب با SPF بالا را تولید کرد.
صنایع انرژی
استفاده از سیلیکون موجب بهبود عملکرد، دوام و بازده پنلهای خورشیدی و دستگاههای فتوولتائیک میشود چراکه این ماده در برابر تابش آفتاب مقاوم است و طول عمر دستگاههای ساخته شده را بالا میبرد.
الکترونیک
همانطور که گفته شد، این ماده در قطعات کامپیوتر و موبایل به وفور یافت میشود. همچنین در دستگاههای کپی و کیبورد نیز میتوان ردی از سیلیکون پیدا کرد. مدارهای کامپیوتری و دستگاههای DVD نیز همگی در ساخت خود از این ماده بهره گرفتهاند. مادهای موسوم به «سیلیکون رابر» (Silicone Rubber) را در عایقهای کامپیوتری مورد استفاده قرار میدهند. همچنین در مصارف پزشکی اعم از لولههای دیالیز نیز کاربرد دارد.
صنعت هوافضا
با توجه به اینکه سیلیکون، دوام بالایی در شرایط دمایی مختلف دارد، از آن به عنوان عایق و محافظ دربها، لبه بال هواپیماها، جعبه سیاه هواپیما، پوسته موتور و بسیاری قطعات دیگر استفاده میکنند.
معماری و ساختمان
این ماده از جمله مواد کلیدی در ساخت و نوسازی ساختمانهای مسکونی و تجاری به شمار میآید. مواد عایق سیلیکیونی در کاهش مصرف انرژی و حفظ دوام و رطوبت و جلوگیری از رشد باکتریها کاربرد دارند.
لوازم آشپزخانه
ظروف سیلیکونی انعطافپذیر در آشپزخانه، شستشوی راحتی دارند و بوی غذاها را نیز به خود جذب نمیکنند. از این ظروف به راحتی میتوان در فر و فریزر و مایکروویو استفاده کرد بدون اینکه طعم غذا در آنها تغییر کند.
رنگها و پوششها
رنگها و پوششهایی که در آنها از سیلیکون استفاده شده است، به دلیل انعطافپذیری، در برابر تغییرات دمایی دچار ترکخوردگی نمیشود. بهرهگیری از پوشش رنگهای سیلیکونی در ریلهای راهآهن، سطح جادهها و دکلهای نفتی، به دلیل مقاومت در برابر نفت، گازوئیل، نمک و بارانهای اسیدی، خوردگی کمتری را به همراه دارد.
لوازم ورزشی
استفاده از این ماده به عنوان عایق در لوازم غواصی و عینکهای شنا کاربرد دارد. سیلیکون، روشهای جدیدی را برای طراحان فراهم کرده است که به کمک آنها میتوانند لباسهایی سبکتر با خاصیت آبگریزی و عملکرد بالاتری تولید کنند و در عین حال، عبور اکسیژن نیز از بین آنها به راحتی انجام شود.